سنگ نما

سنگ نما
1401/01/30 - 17:24

آنچه که در مورد سنگ نما باید بدانیم

بیشترین کاربرد سنگ در ساختمان ، نمای آن است. نمای ساختمان در شکل گیری ذهنیت اولیه یک بار بازدید کننده از ساختمان نقش موثری دارد به همین دلیل در انتخاب سنگ نما حساسیت ویژه ای وجود دارد. نمای بیرونی ساختمان ممکن است شکوه و عظمت خاصی به یک بنا بخشیده و همانند لباسی فاخر بر تن ساختمان خودنمایی کند. این زیبایی چشم نواز باعث میشود که آن ساختمان با همان نما شناخته و به شهرت برسد، انگار که هویت یا نام مستعاری برای آن ساختمان از طریق سنگ نما برای آن اختصاص یافته است.


نمای ساختمان به دلیل قرار گرفتن در معرض شرایط جوی ( باران، یخ بندان، آفتاب و آلاینده ها)، از اهمیت خاصی برخوردار است. تشخیص زیبایی، تمیزی و پاکیزگی محیط زیست در مرحله اول برخورد با هر پدیده جان دار و بی جان در ظاهر آن پدیده ملاحظه می شود که در مورد ساختمان گذشته از نقاشی و چیدمان معماری داخلی آن به نقش سنگ در نمای آن برمی گردد. جنس نمای ساختمان به دلیل در معرض هوای آزاد بودن و حساسیت های فردی و طبیعی معمولا از مباحث مهم و قابل توجه تلقی می شود و بخش مهمی از ذهن طراح و بهره بردار را به خود منعطف میکند. جنس و نوع این مصالح با توجه به نیاز فضاها بایستی مورد توجه قرار گیرد. از نظر مسائل فنی، سنگ ساختمانی را باید از دو جنبه مورد بررسی قرار داد:


  • به لحاظ زیبایی ظاهر
  • از نظر حفاظت مصالح زیرین


سطح فضاهای معماری از جمله سنگ های ساختمانی معمولا در معرض هجوم عوامل چرک زا و کثیف قرار دارند. این عوامل از نظر طبیعی، گرد و خاک و غبار موجود در هوا، به لحاظ مصالح گرمازا، دود ناشی از وسایل نقلیه و از نظر انسانی، برخورد دست آلوده انسان و سایر مواد چرب و آلوده کننده به سنگ ساختمانی در نمای خارجی و داخلی ساختمان ها است. برای حل این مشکلات باید نمای ساختمان ها مصالح مصرفی برای زیر سازی از جنسی انتخاب شود که قابلیت شستشو را داشته، از قابلیت دوام در برابر شوینده ها برخوردار باشد و دارای مقاومت فیزیکی و شیمیایی مناسب باشد. در مورد فضاهای کلاسی، از رنگ هایی که قدرت تمرکز دانش پژوه و یا دانش آموز را افزایش دهد، استفاده کرد. نمونه های خاص آن شرایط را بکار برد و حتی از تنوع آن و با چیدمان صحیح و سازگار مختلف در محیط های مشابه و یا متفاوت استفاده کرد که در این میان باید قدرت تخیل یک طراح معمار با قدرت قضاوت مهندسی یک سنگ شناس آمیخته و به تصویر و یا مدل سازی کامپیوتری در آید.


سنگ اصولا پوشش نهایی روی سطوحی است که از یک طرف از فساد مصالح زیرین جلوگیری کرده و از طرف دیگر محیط کار و زندگی را به نحو مطلوب تری آماده بهره برداری میکند. بر اثر گذشت زمان، فسادهای احتمالی مصالح زیرین و سایر عوامل آسیب رسان و فرسایش بیرونی به سنگ منتقل و فشارهای جانبی و این عوامل آسیب رسان و فرسایش بیرونی به سنگ منتقل و فشارهای جانبی و این عوامل به فرسودگی و کوتاه شدن عمر سنگ تاثیر می گذارد. بنابراین ضروری است که مکان های عمومی، رفاهی، فضاهی آموزشی، بیمارستان ها و مراکز درمانی هر سال مورد بازبینی و شستشوی فنی و مناسب قرار گیرند و در صورت آسیب بعضی نمونه ها، نمونه آسیب دیده توسط نمونه سالم جایگزین شود. هنگام استفاده از سنگ در کناره های دیوارهای جان پناه، اطراف آبروهای بام در پشت بام و عایق کاری، کف شورها در زیر زمین ها با توجه به اتصال عایق کف کرسی ها و دیوارها و رعایت تمیزی مصالح و اطلاع از عدم وجود مصالح فاسد و سوراخ کننده کانی های آسیب پذیر و قشرهای زیرین و مصرفی در سطح رویی ضروری است.



ویژگی های سنگ نما

سنگ نما باید ویژگی های خاصی داشته باشد تا بتواند در برابر این عوامل دوام بیاورد. بنابراین برای انتخاب سنگ برای استفاده در نمای ساختمان باید به نکات زیر توجه خاصی کرد:


  • نوع آب هوای منطقه در نظر گرفته شود و سنگی مناسب با شرایط اقلیمی انتخاب شود.
  • قابلیت صیقل خوردن و برش داشته باشد.
  • مقاومت های کششی و خمشی نسبتا خوبی را دارا باشد.
  • ترکیبات کانی شناسی آن باید در نظر گرفته شود. چون کانی های مضر در برابر آب و هوا اکسیده شده و در نتیجه فرسودگی زودرس را به وجود می آورند.
  • بهتر است عمر مفید ساختمان برآورد شود و سنگ نما متناسب با آن انتخاب شود.
  • در صورت نصب به روش تر ، چسبندگی خوبی با ملات د اشته باشد.
  • رنگ آن با ثبات باشد.
  • در برابر بخارها، گازها و پرتو آفتاب پایدار باشد.
  • ضریب نرم شدگی بین 0/7 تا 0/9 باشد.


سنگ مناسب نما

سنگ نماهای با جنس تراورتن در مقایسه با سنگ های دیگر مقاومت خوبی در برابر سرما، گرما، اشعه نور خورشید و رطوبت هوا دارند. البته اکثر گرانیت ها نیز دارای این خصوصیات هستند اما بعضی اوقات رطوبت هوا ممکن است باعث اکسیدهای آهن موجود در آن ها شده و موجب نازیبا شدن ظاهر سنگ شود و در بعضی از انواع تیره سنگ گرانیت نور خورشید موجب از دست رفتن رنگ طبیعی سنگ می شود.


در شهرهای بزرگ و صنعتی با رشد آلودگی هوا، باران های اسیدی مشاهده می شود و به همین دلیل مقاومت سنگ نما به باران های اسیدی بسیار اهمیت پیدا کرده است. به این معنی که در صورت ریزش باران عناصر تشکیل دهنده سنگ نما نباید با آب ترکیب شوند و ساب و جلای سنگ نما را از بین ببرند. این ایراد بیشتر متوجه سنگ هایی با تخلخل بالا و درصد آهک زیاد می شود که میتوان دسته ی بزرگی از سنگ های مرمریت را جز این نوع سنگ ها دانست و به همین دلیل استفاده از سنگ مرمریت در شهرهای بزرگ وصنعتی به عنوان سنگ نما توصیه نمی شود. نوع ترکیب کانی ها و اجزا تشکیل دهنده سنگ های مرمریت طوری است که اکثرا سریع دچار هوازدگی در سطح و عمق می شوند و در مدت زمان کمی ابتدا سطح آن و سپس با نفوذ آب در رگه های این سنگ ها شاهد خوردگی و حل شدن آهک های کناری درزها خواهیم بود و پس از نصب در فصل زمستان، هنگام یخ زدگی، کم کم نمای آن دچار ترک های عمیق می شود و زیبایی و جلای خود را از دست می دهد. تاثیر باران یا آب های سطحی بر روی سنگ نما هر جه قدر کند و تدریجی باشد ولی بالاخره به مرور زمان رخ میدهد و متاسفانه این تاثیر اکثرا به شکل کاملا غیر یکنواخت تخریب میشود و در نتیجه آبله رو ایجاد میشود. اثر اینگونه تخریب، بر روی سنگ نما پوسته پوسته شدن سطح است. بنابراین سنگ مرمریت گزینه مناسبی برای سنگ نما نیست مگر اینکه دارای ضخامت بسیار زیادی باشد آن هم در نوع مرمریت سیلیسی و محکم تا این ضخامت مانع نفوذ آب و خوردگی سنگ شود و موجب تاخیر در ترک های عمیق شود و نیز سطح سنگ مرمریت مورد استفاده برای سنگ نما میبایست ساب نخورده باشد مثلا سنگ تیشه ای یا بادبر و یا به هر روش دیگر غیر براق شده باشد. سنگ نما با چنین سطحی حتی در صورت دچار شدن به هوازدگی و تخریب سطحی نیز ایراد چندان به چشم نمی آید. مثال معروف استفاده از مرمریت جوشقان به عنوان سنگ نما، ساختمان برج آزادی تهران است، ولی با سطحی غیر براق و به صورت ناصاف و بسیار دارای ضخامت زیاد است.



سنگ بهترین متریال جهت نما

طی سال های اخیر با پیشرفت فناوری ماشین آلات استخراج و فراوری، استفاده از سنگ تراورتن در ایران فراگیر شده است. سنگ تراورتن در گذشته از زشت ترین سنگ ها بوده ولی با تغییر در نحوه فرآوری آن، بخت به این سنگ رو کرده و با ارتقای فناوری از حضیض ترین ذلت به اوج عزت رسیده است. اما اینکه تا چه زمانی این وضعیت و اقبال عمومی به تراورتن ادامه خواهد یافت، سوال مهمی است و باید بدانیم که هرچند سابقه استفاده از رزین در فرآوری سنگ تراورتن تنها 20 سال است ولی مدت عمر یک نما بیش از این زمان نیست و حتی بعد از این مدت سنگ نمای تراورتن نابود نمی شود، بلکه سیمای سنگ نما دیگر جلوه زیبای رزین شده سابق را ندارد و گویی که از ابتدا اصلا سنگ نما رزین و پولیش نشده است. ظاهری با خلل و فرج بسیار که البته این نیز خود سبکی از سنگ نما است و علاوه بر این با صرف هزینه امکان ترمیم مجدد آن است و در نتیجه در طی سال های اخیر استقبال بسیار خوبی برای استفاده از تراورتن به عنوان سنگ نما شده است.


سنگ تراورتن با توجه به تنوع زیادی که در رنگ و در طرح دارد توانسته جایگاه ویژه ای به عنوان سنگ نما به خود اختصاص دهد و با توجه به هزینه میتوان گفت بهترین گزینه برای انتخاب سنگ نما، سنگ تراورتن است. متاسفانه سنگ تراورتن به عنوان یک نوع سنگ شکننده در بین عوام بدنام شده است اما در بناهای تاریخی رم که بیش از 300 سال از عمرشان میگذرد و از سنگ تراورتن به عنوان سنگ نما استفاده شده است این فرضیه اشتباه کاملا رد شده است. تراورتن ذاتا دارای سطحی متخلخل است که این تخلخل همراه با جنس آهکی، رابطه خوبی با سیمان داشته و باعث می گردد که در هنگام نصب، محکمتر به دیوار بچسبد و در نتیجه ماندگاری خوبی به عنوان سنگ نما داشته باشد. در بازار جهانی برای سنگ نما بیشتر رنگ های سفید، کرم روشن و شکلاتی تراورتن استقبال می شود.


باید توجه داشت که روش نصب سنگ نما با بقیه موارد متفاوت است. با توجه به اختلاف دمای محیط در شب و روز و تغییرات فصول و در نتیجه انبساط و انقباض سنگ، اگر برای نصب سنگ نما از روش دوغاب سیمان استفاده شده باشد، احتمال کنده شدن سنگ از روی نما وجود دارد بنابراین می بایست سنگ نما را با اسکوپ کردن پشت سنگ روی نما محکم کرد، در غیر اینصورت باید مدتی پس از نصب سنگ نما برای جلوگیری از ریزش، یک به یک آن ها را به نما پیچ کرد که ظاهر خوبی برای نمای ساختمان ندارد، پس بهتر است هزینه ای که قرار است بعد از نصب سنگ نما صرف این کار شود، قبل از نصب صرف اسکوپ کردن آن شود.


استحکام در نصب سنگ نما به خصوص زمانی که قرار است در ارتفاع قرار گیرند، دارای اهمیت بیشتری می شود لذا می بایست سنگ نما از خلل و فرج مناسبی برخوردار باشد تا ملات دوغابی که پشت سنگ ریخته می شود محکم به سنگ نما چسبیده و استحکامی دو چندان به این ترکیب بدهد زیرا با توجه به عواملی که نام برده شد، امکان جدایی سنگ تراورتن یکی از بهترین گزینه های انتخابی برای سنگ نما، به خاطر داشتن این قابلیت است و نقطه ضعف اصلی سنگ مرمریت برای استفاده به عنوان سنگ نما نیز همین مورد است.


سنگ چینی یکی دیگر از گزینه های مناسب برای سنگ نما است. انتخاب سنگ چینی برای سنگ نما کاملا فنی و صحیح است. سنگ چینی از لحاظ جذب آب و چسبندگی دوغاب بین گرانیت و تراورتن است و نه به اندازه ی تراورتن جذب کننده دوغاب و نه به اندازه گرانیت نچسب است.


در ایران و به خصوص در مناطق گرمسیر استفاده از سنگ برای نما از قدیم رایج بوده، چرا که رنگ روشن آن باعث می شود تا گرمای زیادی جذب نمای ساختمان نشود و ساختمان از گرمای زیاد در امان باشد. مقاومت این سنگ در مقابل هوازدگی سطحی و عمقی نسبتا خوب است و در بعضی از موارد، سنگ چینی در این خصوص می تواند با سنگ تراورتن و گرانیت هم رقابت کند.  

مقالات دیگر

این صفحه را با دیگران به اشتراک بگذارید