وضعیت تولید و تجارت سنگ ساختمانی در ایران

سنگ یاب در این مقاله قصد دارد جایگاه اسمی و واقعی صنعت سنگ کشور را در بازار های جهانی صادرات سنگ تشریح نماید و در ادامه به موانع توسعه صادرات سنگ های ساختمانی بپردازد. در پایان پیشنهادات سنگ یاب برای رفع موانع صادرات سنگ و رسیدن صنعت سنگ ایران به جایگاه واقعی خود ارائه میگردد.  

ذخایر سنگ ایران از نظر تنوع و کیفیت در رتبه نخست دنیا و از نظراستخراج و تولید جزو هفت کشور نخست دنیا قرار دارد. بطور کلی حجم ذخائر سنگ در دنیا 15 میلیارد تن برآورد شده است و این در حالیست که میزان ذخایر سنگ های ساختمانی در ایران 4 میلیارد تن تخمین زده شده است. و این یعنی بیش از یک سوم ذخایر سنگ دنیا در ایران قرار دارد.  

از این میزان ذخائر سنگ در ایرن سالیانه حدود 20 میلیون تن آن در ایران استخراج و فرآوری میگردد و از این میزان حدود 5 درصد آن صادر میشود و مابقی در کشور مصرف میگردد.

ایران از سنگ های غنی و بی نظیری مثل انواع سنگ مرمر ، تراورتن ، گرانیت و مرمریت بهره مند است. و به خاطر موقعیت جغرافیایی ، تنوع محصول و تولید ارزان میتواند حضوری فعال و قوی در بازارهای بین المللی داشته باشد. ولی با متاسفانه به این پتانسیل بالایی که کشور ایران در زمینه تجارت سنگ میتواند داشته باشد، سهم ایران از تجارت جهانی سنگ تنها کمتر از 3 درصد میباشد.

فرآوری انواع سنگ در سال 98 بالغ بر 18 میلیون تن سنگ است که نسبت به سال قبل رشد 17 درصدی داشته است. بر اساس آمار گمرک در سال 98 صادرات سنگ کشور به 270 میلیون دلار بوده است که رشد 35 درصدی نسبت به سال گذشته داشته است. 

صنعت سنگ میتواند بهترین گزینه برای جایگزینی صادرات نفت باشد. زیرا ایران از لحاظ میزان ذخائر و تنوع سنگ در دنیا رتبه نخست را دارد و میتواند بزرگترین فرصت های شغلی و کارآفرینی را در بخش معدن، واحدهای سنگبری ، حمل و نقل و صنایع وابسته را فراهم آورد.

ایران با وجود بیش از 6000 واحد سنگبری و بیش از 1200 معدن فعال وهزاران واحد صنعتی و خدماتی کوچک و بزرگ وابسته و با داشتن ذخائر بسیار غنی از سنگ های ساختمانی میتواند بخش مهم اقتصاد را در معادلات اقتصادی و صادراتی کشور داشته باشد.

ایران با وجود داشتن حدود یک چهارم میزان ذخائر سنگ جهان و رتبه نخست اول جهان از نظر میزان تنوع سنگ و همچنین رتبه دوم از نظر میزان استخراج و فرآوری سنگ طی سال های گذشته بوده است. و این در حالیست که به دلایل گوناگون سهم ایران از بازارهای جهانی سنگ 12 درصد بوده است.

کشور ایران در حوزه استخراج سنگ از معدن بسیار ضعیف است و بهره وری ما در معدن کار زیادی را میطلبد ولیکن در بخش فرآوری تولید کنندگان ماشین آلات و دستگاه های سنگبری پیشرفت زیادی نموده اند و توانسته اند دستگاه و ماشین آلات مدرن تولید و روانه بازار نمایند. و واحدهای سنگبری ترجیح میدهند به خاطر کیفیت بالا و خدمات پس از فروش ماشین آلات ساخت ایران استفاده نمایند.

مشکلات صنعت سنگ کشور

• 1- تامین سنگ خام

تامین سنگ خام با کیفیت و خوش قواره مورد نیاز واحد های سنگبری یکی از عمده مشکلات واحدهای سنگبری است. سنگبری در انتخاب سنگ خام مورد نیاز مشکل دارد و همین مسئله باعث میگردد ضایعات و پرتی سنگ در واحدهای سنگبری زیاد شود و قیمت تمام شده سنگ به طبع آن بالا میرود. و این مشکل ناشی از استخراج سنگ با ماشین آلات فرسوده و روش های منسوخ شده استخراج در معادن سنگ است. 

• 2- تکنولوژی و ماشین آلات

نبود دانش فنی روش های استخراج سنگ در معادن و واحدهای فرآوری سنگ و صرفا استفاده از تجربیات بومی حاصل شده از دیگران و استفاده از ماشین آلات فرسوده و کهنه باعث کاهش بهره وری و افزایش قیمت تمام شده سنگ فرآوری خواهد شد.

استفاده از روش های نوین استخراج سنگ در معادن و فرآوری سنگ در سنگبری ها و با بکار بردن ماشین آلات مدرن و استفاده از تکنولوژی های جدید مانند استفاده از جرثقیل و اره زنجیری در معادن بجای بولدوزر و سیم برش و دستگاه اره و فیلتر پرس بجای قله بر و حوض گل در واحدهای سنگبری میتوانیم شاهد بهره وری و کیفیت بالا و قیمت تمام شده پایین تر خواهیم بود.

مشکلات و موانع توسعه صادرات سنگ های ساختمانی

1- کمبود نقدینگی واحدهای سنگبری و معادن سنگ

2- بالا بودن هزینه های حضور در نمایشگاه های خارجی

3- پایین بودن کیفیت سنگ های ایران بدلیل عدم استفاده از ماشین آلات و تکنولوژی روز 

4- عدم آشنایی واحدهای فرآوری و معدنی با دیجیتال مارکتینگ و بازار یابی بین المللی

5- عدم آشنایی با قوانین و مقررات مربوط صادرات سنگ 

6- ثابت نبودن قوانین مقررات مربوط به صادرات سنگ

7- عدم حمایت های دولتی و سازمان های مربوط

8- وجود تحریم های بین المللی    

راهکارهای رفع مشکلات و موانع صادرات سنگ های ساختمانی

1- بالا بردن کیفیت تولید و کاهش هزینه های تولید سنگ

2- استفاده از روش های نوین استخراج سنگ با ماشین آلات مدرن در معادن سنگ

3- برش سنگ توسط اره بجای قله بر

4- الزام واحدهای فرآوری سنگ به رعایت استاندارهای بین المللی

5- استفاده از ضایعات معادن سنگ و واحد های فرآوری بعنوان مواد اولیه مصالح دیگر

6- آموزش نیروی کارگری شاغل در معادن و سنگبری به منظور بهره وری بیشتر 

7- آشنایی با قوانین و مقررات مربوط به صادرات سنگ

8- حضور در نمایشگاه های خارجی سنگ

9- برگزاری نمایشگاه های بین المللی سنگ 

10- آموزش روش های جدید دیجیتال مارکتینگ سنگ و داشتن وب سایت های تخصصی سنگ  

11- آموزش و بهره گیری از مدیران فروش کارآزموده و با تجربه بین المللی

12- برپایی پایانه های صادرات سنگ در استان ها

13- توسعه سطح همکاری فعالان صنعت سنگ با سازمان نظام مهندسی معدن و دانشگاهها در راستای رفع نیازهای فنی و تخصصی

14- برگزاری دوره های آموزشی جهت ارتقاء سطح علمی تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ و

آشنایی با قوانین و مقررات

سخن پایانی

کشور ایران سرشار از معادن سنگ های ساختمانی است که میتواند با یک برنامه ریزی هوشمندانه و دقیق ضمن ایجاد اشتغال و کارآفرینی با توجه به موقعیت جغرافیایی سهم واقعی خود در بازار جهانی سنگ داشته باشد. سنگ یاب در این راستا از هر کوششی دریغ نخواهد کرد. و امیدواریم که روزی صنعت سنگ کشور به جایگاه واقعی خود در بازارهای جهانی دست پیدا کند.