مفت فروشی سنگ های صادراتی

مفت فروشی سنگ های صادراتی
1401/01/30 - 16:39

مفت فروشی سنگ های تولیدی در بازارهای صادراتی

شاید عجیب به نظر برسد اما صنعت سنگ به عنوان یکی از صنایع ریشه دار در اقتصاد ایران استراتژی مشخصی در کشور ندارد و از مشکلاتی از قبیل فرسودگی ماشین آلات، گرانی های عجیب و غریب حمل و نقل، عدم تعامل با دنیا و مشکلات نقل و انتقالات مالی، محدودیت های وارداتی و غیره رنج میبرد. این مشکلات در کنار سیاست بسته ای که دولت طی سالهای اخیر در اقتصاد دنبال کرده شرایطی را ایجاد کرده است که به دنبال آن صنایع فعال در حوزه سنگ تنها با یک سوم ظرفیت خود فعالیت میکنند. و نیمی از واحدهایی که برای آنها پروانه معدنی صادر شده است تعطیل هستند. در واقع مانع تراشی دولت در مورد واردات ماشین آلات مورد نیاز معدن شرایطی را بوجود آورده است که معادن ایران به انبوهی از لاشه های ماشین آلات سنگین قدیمی تبدیل شده و در اکتشافات استخراج و در نهایت برابری ایران از رقبایی همچون ترکیه عقب مانده است. در این خصوص سیامک حاج سید جوادی تحلیل گر ارشد بازارهای جهانی سنگ در گپ و گفتی با روزنامه جهان صنعت اعلام کرده که در سال 2019 ایران تنها 8 میلیون 250 هزار تن تولید سنگ داشته است. در حالیکه ظرفیت تولید دست کم باید دو برابر شود. و ما به ظرفیت تولید 16 میلیون تن دست پیدا کنیم.


به گفته این کارشناس، ایران سنگ های تولیدی خود را به بازارهایی همچون بازار عراق به حدی ارزان میفروشد که گویی به این کشور هدیه میدهد.


حاج سید جوادی همچنین با تاکید بر اینکه ما یک عملیات اکتشافی قوی میخواهیم اعلام کرد که اکتشافات در صنعت سنگ بسیار ضعیف است و به عبارتی اصلا عملیات اکتشافی بطور اصولی انجام نمی شود. وی همچنین با انتقاد از اینکه در ایران برای صنعت سنگ استراتژی مشخص تعریف نشده است، بیان کرد که آنچه ما را از بازار جهانی حذف میکند معضل حمل و نقل است بطوریکه که کارخانه ها باید برای صادرات سنگ خود به اروپا به ازا هر تن 200 یورو هزینه پرداخت کنند که همین موضوع باعث از دست رفتن بازارهای صادراتی میشود. در ادامه گفتگوی جهان صنعت با تحلیل گر ارشد بازارهای جهانی سنگ را میخوانید.



عملکرد دولت روحانی در مورد نقش معدن صنعت سنگ را در هشت سال گذشته چطور میبینید؟

واقعیت این است که دولت طی سالهای گذشته در رابطه با بخش معدن و صنعت سنگ کاملا سیاست اقتصاد بسته را دنبال کرد در حالیکه اعمال این سیاست و عدم ارتباط با تجارت آزاد ضربات زیادی را به صنعت وارد کرده است. یکی از تبعات این سیاست این است که معادن سنگ کشور ما در حال حاضر با یک سوم ظرفیت در حوزه تولید فعالیت میکند. در واقع ظرفیت اسمی معادن سنگی که پروانه بهره بردار ی و استخراج دارند 30 میلیون تن است. اما متاسفانه آمارهای جهانی در این خصوص حاکی از آن است که در سال 2019 ایران تنها 8 میلیون 250 هزار تولید سنگ داشته باشد که نشان میدهد با کمتر از یک سوم ظرفیت تولید انجام میدهیم. از سوی دیگر با وجود اینکه برای بیش از 2100 واحد پروانه معدنی صادر شده است حدودا 50 درصد این واحدها تعطیل هستند و فعالیت ندارند. البته در گذشته همچین شرایطی وجود داشته اما در این دوره هشت ساله بخش زیادی از این مشکلات بوجود آمده است.این شرایط نشان دهنده نبود سیستم حمایتی و عملکرد غیر قابل قبول دولت در این حوزه است که مشکلات زیادی را برای حوزه معدن صنعت سنگ ایجاد کرده است.



از اصلی ترین مشکلات و چالش هایی که طی سالهای اخیر در صنعت سنگ بوجود آمده است، بگویید.

یکی از مهمترین مشکلاتی که در طی سالهای گذشته بوجود آمده است بحث ماشین آلات معدنی است که بخصوص در این چند سال اخیر مجوز ورود برای ماشین آلات سنگین به هیچ وجه داده نشده است .آن هم در شرایطی که ماشین آلات موجود در معادن ایران عمر بالای 30 سال دارند. و هزینه تعمیرات لوازم یدکی و همچنین استهلاک آنها به شدت بالا رفته است.


اگر سری به معادن سنگ کشور بزنید میبینید که در هر کدام از این معادن چند ماشین سنگین اسقاطی یک گوشه معدن افتاده است بطوری که میتوان گفت معادن ایران به انبوهی از لاشه های ماشین آلات سنگین تبدیل شده است. این در حالی است که لودر و بیل مکانیکی دو ماشین سنگین هستند، که اگر نباشند معدن کار نمیتواند کار کند. و تولید به خواب میرود با این حال شاهد این بودیم که وزارت صنعت نه تنها نتوانست در این خصوص کاری انجام دهد بلکه به مشکلات دامن زد. مهمترین چالشی که در حال حاضر در بخش معدن وجود دارد همین مسئله تولید است. ما میتوانیم به راحتی 20 میلیون تن سنگ تولید کنیم در حالیکه میزان تولید ما 8 میلیون تن است. در مقابل اما کشور ترکیه با 12 میلیون تن تولید سومین تولید کننده دنیاست. و اولین صادر کننده تبادلات جهانی گروه آهکی ماربل است که بیش از 9 تا 9.5 میلیون تن از تولید خود را در اختیار صادرات قرار داده است. نقطه قابل تامل این است که کشور ما 8 میلیون 250 هزار تن سنگ تولید میکند که تنها 6 تا 7 میلیون تن بر ای بازار داخلی استفاده میشود. در حالیکه اگر بازار داخلی ما با شرایط رکود روبرو نباشد باید دست کم 10 میلیون تن مصرف سنگ داشته باشد.



با این تفاسیر میزان صادرات سنگ ایران چندان قابل توجه نیست، لطفا در این خصوص توضیح دهید.

ما در سال 2019 رقمی حدود 1 و نیم میلیون تن سنگ مازاد بر بازار داخلی را صادر کردیم که رقم بسیار پایین یاست. چرا که بدلیل مشکلاتی که وجود دارد، تنها از یک سوم ظرفیت خود در بخش تولید استفاده میکنیم این در حالی است که برای توسعه صادرات حتما باید ظرفیت تولید دست کم دو برابر شود و به ظرفیت تولید 16 میلیون تن برسیم که نیمی از آن برای تامین نیاز بازار داخلی و نیمی از آن هم برای صادرات صرف شود. در این راستا البته باید ببینیم چه میزان از این مقدار باید بصورت بلوک صادر شود و یا اینکه بخشی از آنها فراوری شده و بصورت اسلب یا تایل به بازارهای صادراتی فرستاده شود. توسعه صادرات و عملی کردن آنچه گفته شد تنها با تمرکز بر تولید معادن قابل انجام است. افزایش تولید هم در صورتی اتفاق میافتد که دولت به معادنی که توان صادراتی دارند به جای تسهیلات، ماشین آلات سنگین معدنی بدهند. به عقیده بنده به هر معدن اگر یک لودر و بیل مکانیکی اضافه شود ظرفیت تولید آن معدن دست کم ماهی 2000 تن افزایش پیدا خواهد کرد. به عبارت دیگر میتوانیم براحتی با اضافه کردن این دو دستگاه به هر معدن به صورت میانگین ظرفیت تولید آن معادن را 2 برابر کنیم. اما متاسفانه این اقدام در دولت روحانی انجام نشد.



در حال حاضر صنعت سنگ در زمینه فرآوری چه وضعیتی دارد؟

یکی دیگر از مشکلاتی که کارخانه های سنگبری با آن روبرو هستند بحث ماشین آلات مورد نیاز برای فرآوری هست که باید سرمایه گذاری لازم در این خصوص انجام شود. در حال حاضر در دنیا از نسل جدید ماشین آلات فرآوری استفاده میشود و کارخانه های سنگبری با ظرفیت بالای 10 هزار متر یا دست کم 5 هزار متر در روز تولید دارند د رحالیکه حداکثر تولید در سنگبری های ایران 200 تا 300 متر بصورت اسلب است. بنابراین تا زمانی که تمرکز و مطالعه لازم در این رابطه وجود نداشته باشد نمیتوانیم با رقبای جهانی رقابت کنیم. کارخانه ای در ایران که روزانه 500 متر تولید دارد نمیتواند با کارخانه ای که روزانه 25000 متر تولید انجام میدهد رقابت کند. این در حالی است که هزینه های بالاسری کارخانه های ما نیز به نسبت به متر مربع بیشتر از کارخانه های دنیاست. و بطور کلی توانمدی رقابتی ما با وجود چنین شرایطی با سنگبری های فعال در بازار جهانی قابل مقایسه نیست. و مشتری با شرکتی که توان تولید بیشتری دارد راحت تر وارد معامله میشود. مشکل دیگری که در این حوزه بسیار بزرگ و پر رنگ است واردات مواد اولیه مورد نیاز صنعت سنگ است. بدلیل مشکلاتی که ایران در حوزه تبادلات جهانی دارد برای واردات مواد اولیه ای مورد نیاز صنعت از جمله الماس های صنعتی که معادن و کارخانه های سنگبری ما به آن نیاز دارند به شدت مشکل دارد. در واقع برای تامین نیاز خود در این زمینه باید بالای 70 تا 80 درصد بیشتر از رقبا برای واردات هزینه کنیم. بطور مثال اگر یک محصول برای رقیب ما در ترکیه 100 یورو تمام میشود ما باید برای تامین آن 170 تا 200 یورو هزینه کنیم در حالی که این موضوعات هزینه تمام شده را به شدت بالا میبرد و معضل بزرگی برای کارخانجات سنگبری و فرآوری شده است.



صنایع و معادن کشور در حوزه حمل و نقل با چه مشکلاتی روبرو هستند؟

یکی از چالش هایی که در صنعت سنگ با آن مواجه هستیم مسئله حمل و نقل است که همچون یک اسب وحشی افسار گسیخته و به هر جهتی که میخواهد ما را میبرد و موانع زیادی را برای صنایع کشور ایجاد کرده است. هزینه بالا حمل و نقل باعث شده است که فعلا محصولات سنگی ایران در بازار جهانی خریداران زیادی نداشته باشد. به عنوان مثال بنده برای صادرات سنگ کارخانه خود به اروپا باید به ازاء هر تن 200 یورو هزینه حمل زمینی بدهم که وحشتناک است. در رابطه با حمل دریایی هم مشکلات عدیده ای وجود دارد و کشتیرانی ایران قیمت هایی به ما میدهد که از بقیه کشورها بالاتر و یا برابر آنهاست در حالیکه محدویت های زیادی هم در این راستا وجود دارد. در حالیکه قیمت فروش سنگ ما در بازار جهانی 120 یورو است. باید به ازاء هر تن 200 یورو هزینه حمل بدهیم به این معنا که هزینه حمل به اندازه 200 در صد قیمت کالاست. بنابراین این موضوع حتمی است که یک کارخانه دار با معدن دار نمیتواند با رقیب ترک خود که 40 یورو حمل میدهد رقابت کند و عملا بازار خود را ازدست میدهد. به طور کلی شرایط فعالان صنعت سنگ در ایران از کشورهایی که برای حمل و نقل یارانه در نظر میگیرند متفاوت است. از این رو حتی گاهی 5 ماه زمان میبرد تا بار صادراتی ما به مقصد برسد. به این ترتیب باید گفت آنچه ما را از بازار جهانی حذف میکند معضل حمل و نقل است. همین حالا بیش از 70 درصد سنگ های ایران توجیهی برای صادر ات به اروپا ندارند که این خود معصل بزرگی است . این در حالی است که بیش از 6 درصد سنگ فرآوری شده ایران با قیمت زیر 10 دلار به عراق صادر میشود. که به نوبه خود فاجعه است و به عبارتی ما سنگ تولیدی خودمان را به این بازار ها هدیه میدهیم این هم در شرایطی که میانگین سنگ صادرات دنیا 30 دلار و میانگین قیمت سنگ ترکیه 22 دلار است بنابراین سوال این است که چرا باید همان سنگ را با چنین قیمت پایینی صادر کنیم. این مسائل بدلیل مشکلات فرآوری ، کیفیت ابعاد تلورانس برش و غیره است که قابل حل است.



آیا صنعت سنگ در کشور استراتژی مشخصی دارد؟

متاسفانه ما در کشور برنامه ریزی و استراتژی مشخصی برای صنعت سنگ نداریم و در این راستا باید وزارت صمت در دولت جدید روی این موضوع تمرکز کند و کارهای اجرایی لازم را انجام دهد. در رابطه با آلومینیوم ، فولاد و غیره اگر استراتژی وجود دارد هدف گذاری هایی انجام شده است اما در مورد صنعت سنگ هنوز برنامه ریزی مشخصی انجام نشده است. البته ایمیدرو موظف بوده این کار را انجام دهد اما هنوز در مورد بخش جمع آوری داده و آمارها نیز به نتیجه نرسیده است . این در حالی است که مشخص نیست فعالان حوزه صنعت سنگ چطور باید برای خود برنامه ریزی کنند. ما در شرایط فعلی حتی از تعداد کارخانه های موجود در حوزه سنگ و ظرفیت تولید فرآوری و کیفیت تولید آنها هم بصورت دقیق اطلاعات نداریم و ایمیدرو در این رابطه نتوانسته است آمارها را برداشت و جمع آوری کند.


این در حالی است که باید این آمارها وجود داشته باشد تا بتوان با انجام مطالعات فنی و اقتصادی و همین طور شناسایی بازار های هدف برنامه ریزی مناسب را انجام دهد باید استراتژی بلند مدت و کوتاه مدت اجرایی شود و ما بدانیم که برای 3 سال 2 سال یا حتی 1 سال آینده چه هدفی داریم و برای دستیابی به آن باید چه عملیات اجرایی را در دستور کار قرار دهیم. متاسفانه این برنامه وجود ندارد و ما امیدواریم که در دولت جدید به این برنامه پرداخته شود. البته تهیه این استراتژی مدیران و تیم اجرایی با تجربه میخواهد اما ظرفی که طی چند سال گذشته در وزارت صنعت دیده شده این بوده است که مدیرانی در حوزه سنگ تعیین شده بودند که نسبت به این صنعت اشراف نداشتند . این در حالی است که اگر مدیری در صنعتی اشراف ندارد باید از مشاوران متخصص استفاده کند و بخش خصوصی را در این زمینه برای مشاوره جذب کند . اما متاسفانه این اقدامات انجام نشده است.

مقالات دیگر

این صفحه را با دیگران به اشتراک بگذارید